Code Oranje gaat niet voor een democratische aardverschuiving zorgen, maar zet Den Haag wel aan het denken

This content has been archived. It may no longer be relevantLeestijd: 3 minuten -

COLUMN BERT WAGENDORP

Bert Blase wil het Huis van Thorbecke omver blazen en Nederland ‘een nieuw democratisch tijdperk in loodsen’. Hij gaat met de twee jaar geleden door hem opgerichte ‘beweging’ Code Oranje (het is zwaar weer in de democratie en co-democratie is de oplossing) in drie provincies meedoen aan de provinciale statenverkiezingen. Zonder partijprogramma, maar met door burgers ingebrachte kernpunten en oplossingen. Geen idee of dat kan en hoe dat precies moet. Maar ik behoor ook tot de burgers die steeds sterker het gevoel hebben voor lul te staan, in het stemhokje, en ik juich elke poging toe daar verandering in te brengen.

Donderdag was de presentatie van het landelijke Code Oranje in café Dudok in Den Haag. In de interviews achteraf proefde je scepsis. Waar moeten de mensen straks op stemmen, als er geen programma is? Dat is precies de kwestie, zei Blase, we moeten anders leren denken. We zitten vastgeketend in de partijpolitieke representatieve democratie en we moeten toe naar een echte burgerdemocratie. De politieke agenda moet ‘van onderop’ worden bepaald.

Bert Blase (ex-PvdA) is waarnemend burgemeester van Heerhugowaard. Daarnaast is hij romanschrijver (Het verhaal van de wereld), dichter (de bundel Als de draak de kop opsteekt), liedjesschrijver (de cd Als de draak de kop opsteekt) en onconventioneel politiek denker. Hij richtte al eerder niet zo succesvolle vernieuwingspartijen op en in januari voorspelde hij de komst van tijdelijke ‘pop-up-partijen’. Een vrije geest, kortom.

Ik ben gek op mensen als Bert Blase. Ze zorgen voor leven in de brouwerij en zetten je aan het denken. Hij is niet de enige die vindt dat het huidige democratische systeem zijn langste tijd heeft gehad en die het einde van de traditionele politieke partijen ziet naderen. Er wordt vaker op gewezen dat maar twee procent van de Nederlanders lid is van een politieke partij, dat van hen maar tien procent politiek actief is en dat we onze bestuurders selecteren uit dat halfdroge vijvertje.

Maar het is altijd mooi wanneer er iemand komt die erin ketst. Ik verwacht niet dat Code Oranje in maart voor een democratische aardverschuiving gaat zorgen, maar dat wil niet zeggen dat het allemaal zinloos is.

Blase wijst naar lokale initiatieven waar de idee van burgerparticipatie in praktijk wordt gebracht: een burgerjury in Rotterdam, een burgerbegroting in Breda, een wijkcoöperatie in Groningen. En naar het Maatschappelijk Akkoord van Tubbergen. Als er één ­gemeente is waar ze laten zien wat Blase bedoelt, dan is het daar. In Tubbergen hebben de inwoners doelen bedacht en daar gaan gemeenteraad en burgers nu mee aan de slag. Vooralsnog zijn ze er erg tevreden, meldde Nieuwsuur donderdag. De Tubbergers voelden zich weer serieus genomen. Nederland moet één groot Tubbergen worden, vindt Blase. De nieuwe democratie begint in Salland, wie had dat kunnen denken.

In december komt het eindrapport van de commissie democratische vernieuwing van Johan Remkes. Daarin zal iets staan over referenda en de gekozen formateur. Maar het is een vrijblijvend advies. Ons democratische systeem is log en conservatief. Het wemelt hier niet van de democratische revolutionairen en politieke partijen zijn vooral gericht op hun eigen overleven. Maar steeds meer burgers verliezen het vertrouwen in het systeem, dus er moet iets gebeuren – als je de onvrede tenminste niet op hun geheel eigen wijze wilt laten oplossen door ondemocratische populisten.

Vorig jaar stond in de Volkskrant een verhaal over mogelijke democratische hervormingen. Er kwam van alles langs: superstemwijzers, liquid democracy, kunstmatige intelligentie, maximaal zeven partijen in de Tweede Kamer, meer zeggenschap voor steden. Eerder presenteerde David Van Reybrouck al zijn idee voor een ‘lottocratie’ – burgervertegenwoordiging door loting. Toenmalig Kamervoorzitter Verbeet stelde voor een deel van de Kamerleden via loting aan te wijzen.

Ideeën genoeg, nu nog daden. De gedachte dat je er wel bent, met een referendumpje op z’n tijd, is een gepasseerd station. Het moet fundamenteel anders; als Code Oranje ze in Den Haag tot nadenken aanzet, is het initiatief van Bert Blase al meer dan geslaagd.